سندرم فولیکول پوچ یا خالی (EFS) سندرمی است که تنها پس از گذراندن چرخه IVF/ICSI و بازیابی تخمک در عمل پانکچر قابل تشخیص است.
در حین عمل پانکچر، متخصص زنان فولیکول‌ها را آسپیره می‌کند تا تخمک‌ها را استخراج کند و بعداً آنها را در آزمایشگاه بازیابی کند. با این حال، در بیماران مبتلا به EFS، تخمک از دیواره فولیکول جدا نمی شود و بازیابی نمی شود.
EFS در طول تحریک تخمدان قابل تشخیص نیست، زیرا با رشد فولیکولی خوب در طول مرحله نظارت و سطح کافی استرادیول خون زمان عمل مشخص می شود ، بنابراین این سندرم تا زمان عمل پانکچر هیچ علامتی ندارد.
علت سندرم فولیکول پوچ چیست؟ برخی از علل شناخته شده EFS عبارتند از
- داروهای باروری با کیفیت پایین
- مشکل در تجویز HCG
- لوتئینی شدن زودرس
- ذخیره تخمدان کم
- مشکلات هورمونی مانند PCOS
اگرچه علت این سندرم در بیماران ناشناخته است، اما مشاهده شده است که زنان بالای 40 سال، با ذخیره تخمدانی کم یا چاقی، بیشتر به آن مبتلا می شوند. بنابراین، این تغییر به پیری تخمدان ها و اختلال در رشد و بلوغ فولیکول ها مربوط می شود.
پزشکان هنوز به طور کامل در مورد علت بروز این وضعیت توافق ندارند. با این حال، چندین نظریه ارائه شده است:
لوتئینیزاسیون زودرس: این اتفاق زمانی می افتد که فولیکول ها خیلی زود بالغ می شوند و در نتیجه تخمک قبل از بازیابی آزاد می شود.
تجویز نامناسب hCG: گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) برای بالغ شدن تخمک ها استفاده می شود، اما اگر به درستی تجویز نشود، می تواند منجر به EFS شود.
نقص در فرآیند بازیابی تخمک: در برخی موارد، مشکلات فنی در حین بازیابی تخمک ممکن است منجر به “خالی شدن” فولیکول ها شود.
اگر فولیکول های خالی داشته باشم، مراحل بعدی چیست؟
هیچ درمان قطعی برای EFS وجود ندارد و این رویکرد به شرایط فردی بستگی دارد. با این حال، برخی از درمان های بالقوه ای که ممکن است پزشک توصیه کند عبارتند از:
- تعویض دارو: اگر تحت درمان های باروری هستید و EFS را تجربه می کنید، پزشک ممکن است تغییری در داروهای مورد استفاده برای القای تخمک گذاری توصیه کند. داروهای مختلف می توانند سطوح مختلفی از اثربخشی را برای زنان مختلف داشته باشند، بنابراین ممکن است ارزش بررسی گزینه های دیگر را داشته باشد.
- افزایش دوز: در برخی موارد، افزایش دوز دارو می تواند منجر به تخمک گذاری موفقیت آمیز شود. با این حال، این رویکرد ممکن است خطر ابتلا به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) را افزایش دهد، بنابراین باید با احتیاط برخورد شود.
- استفاده از روش‌های جایگزین: اگر روش‌های استاندارد القای تخمک‌گذاری ناموفق باشد، پزشک ممکن است روش‌های جایگزین را توصیه کند.
- آزمایش ژنتیکی: EFS گاهی اوقات می تواند با عوامل ژنتیکی مرتبط باشد. در مواردی که استعداد ژنتیکی برای EFS وجود دارد، ممکن است آزمایش ژنتیکی برای شناسایی هر گونه شرایط زمینه‌ای بالقوه که می‌تواند باعث ایجاد مشکل شود توصیه شود.
- آیا تجویز HCG نقشی دارد؟
سندروم فولیکول پوچ ،زمانی رخ می دهد که بیمار آخرین دوز تحریک را طبق تجویز دریافت کند اما تخمک نداشته باشد، و این پس از عمل پانکچر مشخص می شود. مشخص نیست که چرا هیچ واکنش فیزیولوژیکی به دوز نهایی وجود ندارد.
در اینجا برخی از پیامدهای بالقوه عدم تزریق HCG در زمان مشخص شده آورده شده است:
- تخمک گذاری زودرس: اگر تزریق HCG را فراموش کنید یا آن را خیلی دیر انجام دهید، می تواند منجر به تخمک گذاری زودرس شود. این بدان معنی است که تخمک ها ممکن است قبل از اینکه به اندازه کافی برای بارور شدن بالغ شوند از فولیکول ها آزاد شوند. این می تواند به طور قابل توجهی شانس موفقیت شما را در چرخه کاهش دهد.
- تاخیر در تخمک گذاری: از طرف دیگر، تزریق HCG خیلی دیر ممکن است باعث تاخیر در تخمک گذاری شود. در نتیجه، تخم ها ممکن است در زمان تعیین شده برای بازیابی آماده نباشند. این می تواند باعث ناراحتی و اختلال در برنامه چرخه شود و منجر به هزینه ها و زمان اضافی شود.
- تخمک های بی کیفیت: زمان تزریق HCG نیز می تواند بر کیفیت تخمک ها تأثیر بگذارد. اگر تزریق به تاخیر بیفتد یا از دست برود، می تواند منجر به کاهش کیفیت تخمک شود. می تواند بر لقاح، رشد جنین و لانه گزینی تأثیر منفی بگذارد.
بنابراین، پیروی از دستورالعمل های ارائه شده توسط متخصص باروری بسیار مهم است. اطمینان حاصل کنید که تزریق HCG را در زمان مشخص شده انجام دهید.
سندروم فولیکول پوج منجر به شکست چرخه IVF میشود:
شکست IVF ممکن است زمانی رخ دهد که تنها تعداد کمی فولیکول (کیسه های پر از مایع حاوی تخمک های نابالغ) در طول مرحله تحریک درمان IVF در تخمدان ها ایجاد شود. محققان بر این باورند که EFS ممکن است ناشی از ذخیره کم تخمدان باشد، یعنی زمانی که فرد تعداد تخمک هایش کاهش یافته است .از نظر تئوری، شما می توانید تعداد زیادی فولیکول داشته باشید اما هیچ تخمکی از آنها بازیابی نمی شود. اگر تخمک وجود نداشته باشد، لقاح نمی تواند اتفاق بیفتد و چرخه به پایان می رسد.
تخمک اهدایی: در برخی موارد، در صورتی که سایر درمان ها ناموفق بوده اند، استفاده از تخمک اهدایی توصیه می شود.
