بیماری های خودایمنی به عنوان یک وضعیتی که سیستم ایمنی بدن به طور غیرطبیعی به بافت‌ها و سلول‌های خود حمله می‌کند، شناخته می‌شود. 

برخی از بیماری های خودایمنی معروف شامل بیماری‌هایی همچون بیماری لوپوس، التهاب مفاصل روماتوئید، اسکلروز چندگانه و دیابت نوع ۱ هستند. این اختلالات می‌توانند تأثیرات متنوعی بر سلامتی فرد داشته باشند، از جمله تأثیر بر باروری.

برخی از اختلالات خودایمنی می‌توانند به شکل مستقیم یا غیرمستقیم بر باروری تأثیر بگذارند. در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن ممکن است به سلول‌های تخمدان حمله کند و باعث تخریب آنها شود. این موضوع می‌تواند موجب کاهش تولید تخمک یا عدم تخمک‌گذاری منظم شود و در نتیجه باروری را تحت تأثیر قرار دهد.

علاوه بر این، برخی داروهای استفاده شده در درمان اختلالات خودایمنی نیز می‌توانند تأثیرات جانبی بر باروری داشته باشند. برخی داروها ممکن است عملکرد تخمدان‌ها را تحت تأثیر قرار داده و باعث کاهش تولید تخمک یا اختلال در عملکرد رحم شوند.

مهم است بدانید که همه اختلالات خودایمنی بر باروری تأثیر نمی‌گذارند. افرادی که در این بیماری‌ها رنج می‌برند، می‌توانند به طور موفق به باروری برسند.

در ادامه برخی از اثرات بیماری های خودایمنی  بر ناباروری را نام می بریم:

1. تأثیر بر عملکرد تخمدان: برخی از اختلالات خودایمنی می‌توانند به طور مستقیم بر عملکرد تخمدان تأثیر بگذارند و تولید هورمون‌های طبیعی را مختل کنند که باعث تخمک‌گذاری نامنظم یا نبود آن می‌شود. به عنوان مثال، وقتی سیستم ایمنی به طور اشتباهی به بافت تخمدان حمله کرده و آنها را تخریب کند که منجر به کاهش ذخیره تخمدان و کاهش باروری می‌شود.

2. آنتی‌بادی‌ها و پیوند جنین: برخی از اختلالات خودایمنی با حضور آنتی‌بادی‌هایی همراه هستند که می‌توانند با موفقیت پیوند جنین در رحم مداخله کنند. این آنتی‌بادی‌ها ممکن است با لایه رحمی تداخل کنند و خطر سقط یا شکست پیوند را افزایش دهند.

3. التهاب و باروری: بیماری های خود ایمنی اغلب با التهاب مزمن در بدن همراه هستند. التهاب می‌تواند محیط نامناسبی برای باروری و پیوند جنین ایجاد کند، زیرا می‌تواند بر کیفیت تخمک‌ها، اسپرم و لایه رحمی تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند اندومتریوزیس یا التهاب لگنی را افزایش دهد که می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد.

4. داروها و باروری: برخی از داروهای استفاده شده در درمان اختلالات خودایمنی، مانند کورتیکواستروئیدها ، ممکن است عوارضی داشته باشند که می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، استفاده بلندمدت از کورتیکواستروئیدها می‌تواند تعادل هورمونی مورد نیاز برای تخمک‌گذاری منظم را مختل کند و خطر اختلالات تخمک‌گذاری را افزایش دهد.

بطور کلی، اختلالات خودایمنی می‌توانند تأثیرات مهمی بر روی حاملگی داشته باشند. در زیر، تأثیر این اختلالات بر بارداری و عوارض مرتبط را توضیح می‌دهم:

1. خطر سقط:

برخی از اختلالات خودایمنی، مانند سیستمیک لوپوس اریتماتوس (SLE) : لوپوس:

بیماری لوپوس که به آن  SLE  نیز گفته می‌شود. دستگاه ایمنی برای حمله به ویروس‌ها و باکتری‌ها طراحی شده است، ولی در این بیماری به بافت‌های سالم حمله می‌کند. این حمله باعث التهاب می‌شود و به‌مرور زمان، به بافت‌های بدن آسیب می‌زند. لوپوس می‌تواند روی پوست، مفاصل، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، رگ‌های خونی، ریه‌ها و مغز اثر بگذارد. علائم این بیماری اغلب شامل این موارد است:

خستگی؛ درد و تورم مفاصل؛ بثورات پوستی؛ تب‌های بی‌دلیل.
مدت‌ها تصور می‌شد بارداری زنان مبتلا به لوپوس باعث آسیب به مادر و کودک می‌شود؛ اما این موضوع تاکنون اثبات نشده است. درواقع، اگر بیماری رو به‌ بهبود باشد (یعنی علائم بیماری فروکش کند یا کاملا از بین برود) و خانم‌ها قبل از اقدام به بارداری مشاورۀ پزشکی بگیرند، می‌توانند بارداری خوبی داشته باشند. مشکلاتی مثل سقط جنین، وزن کمِ نوزاد هنگام تولد، پره اکلامپسی و زایمان زودرس در زنان مبتلا به لوپوس شایع‌تر است.

سندرم آنتی‌فسفولیپید (APS)، با افزایش خطر سقط همراه هستند.-سندرم آنتی‌فسفولیپید و بارداری:
سندرم آنتی‌فسفولیپید بیماری خود ایمنی نادری است که باعث ایجاد لختۀ غیرطبیعی خون در بدن می‌شود. در این بیماری، بخشی از سیستم ایمنی، به‌اشتباه، آنتی‌بادی‌ها را فرا می‌خواند تا به نوعی از چربی (به نام فسفولیپید) و پروتئین‌های مرتبط (که رگ‌های خونی را می‌پوشانند) حمله کنند. این حمله به رگ‌ها آسیب می‌زند.این بیماری می‌تواند به‌تنهایی یا همراه با سایر بیماری‌ های خود ایمنی مثل لوپوس اتفاق بیفتد.زنان مبتلا به این بیماری در معرض خطر سقط‌جنین مکرر، زایمان زودرس و مرده‌زایی (مرگ جنین در رحم) هستند.
داروی‌هایی که از لخته‌شدن خون جلوگیری می‌کند، مثل دُز پایین آسپرین و هپارین با وزن مولکولی کم، ممکن است در طول بارداری زنان مبتلا به این بیماری هم استفاده شود.

2. پره‌اکلامپسی: پره‌اکلامپسی یک عارضه جدی در بارداری است که با افزایش فشار خون، آسیب به اعضای داخلی، و کاهش جریان خون به جنین همراه است. برخی از اختلالات خودایمنی، از جمله SLE و APS، با افزایش خطر پره‌اکلامپسی مرتبط هستند. در APS، آنتی‌بادی‌های خودایمنی می‌توانند به لایه داخلی عروق خونی متصل شوند و انسداد رگ‌ها را ایجاد کنند که این امر می‌تواند منجر به پره‌اکلامپسی شود.

3. کاهش رشد جنین: برخی از اختلالات خودایمنی، مانند APS  و لوپوس ، می‌توانند باعث کاهش رشد جنین شوند. در APS، آنتی‌بادی‌های خودایمنی می‌توانند جریان خون را محدود کنند و تغذیه مناسب برای جنین را تأخیر دهند. در لوپوس، سیستم ایمنی بدن به طور نامناسب به بافت های بدن حمله می‌کند و می‌تواند منجر به آسیب رگ‌ها و کاهش جریان خون به جنین شود.

4. زایمان زودرس: برخی از اختلالات خودایمنی می‌توانند باعث زایمان زودرس شوند. به عنوان مثال، در SLE خطر زایمان زودرس افزایش می‌یابد. همچنین، در APS هم خطر زایمان زودرس بالاست و می‌تواند به علت انسداد رگ‌ها و کاهش جریان خون به پلاسنتا، زایمان زودرس را ایجاد کند.

به طور کلی، تأثیر اختلالات خودایمنی بر روی حاملگی می‌تواند متنوع باشد و بسته به نوع و شدت اختلال، تأثیرات مختلفی را بر روی بارداری و سلامت جنین و مادر داشته باشد.

– آرتریت روماتوئید:
آرتریت روماتوئید نوع مزمن بیماری آرتریت است که موجب التهاب پوشش مفاصل می‌شود. در این بیماری، سیستم ایمنی که به‌طور طبیعی با ویروس‌ها و باکتری‌ها مبارزه می‌کند، به‌اشتباه به سلول‌های سالم در مفاصل مچ پا، پا، مچ دست، دست، آرنج، زانو و ستون فقرات حمله می‌کند. این مسئله باعث التهاب و تخریب مفصل و استخوان همراه با درد و تورم می‌شود.
بعضی از داروهایی که برای این بیماری تجویز می‌شوند، می‌توانند باعث نقص‌های هنگام تولد یا زایمان زودرس شوند. بنابراین اگر آرتریت روماتوئید دارید، قبل از اقدام به بارداری با روماتولوژیست (متخصص روماتیسم) مشورت کنید.در بیشتر از نیمی از زنان مبتلا به آرتریت روماتوئید، علائم در طول بارداری بهبود می‌یابند. متخصصان به‌درستی دلیل این موضوع را نمی‌دانند، هرچند سرنخ‌ این بیماری در ژن‌های کودک و مادر است.
– بیماری کرون:
یکی از بیماری‌های التهابی مزمن روده است که علت ایجاد کننده‌ی آن هنوز ناشناخته است. این بیماری گاهی اوقات به نام بیماری التهابی مزمن روده نیز شناخته می‌شود، البته تنها بیماری مزمن روده‌ای نیست. بیماری کرون به طور عمده باعث ایجاد زخم (شکاف در پوشش) روده‌ی کوچک و روده‌ی بزرگ می‌شود، اما می‌تواند سیستم گوارش را در نقاط دیگر از دهان تا مقعد تحت تأثیر خود قرار دهد. بیماری کرون می‌تواند در روده کوچک، روده بزرگ یا هر دو بروز کند.
– سندرم رایتر:
به معنی ایجاد التهاب در یک مفصل به دنبال عفونت در دیگر قسمت های بدن است. سندرم رایتر که نوعی از آرتریت واکنشی است که مجموعه‌‌ای از علایم مختلف به همراه دارد. عمده‌ترین علائم آن عبارتند از آرتریت (التهاب مفاصل)، اورتریت (التهاب‌ یا عفونت‌ مجرای‌ ادرار) غیر گونوکوکی و التهاب چشم.
– اسکلرودرما:
در این بیماری خودایمنی، سیستم ایمنی به بافت‌های هم‌بند و عروق حمله می‌کند. در نوع موضعی آن، تغييرات فقط در قسمت‌های خاصی از پوست و بافت‌های زير آن بروز می‌یابد و بر اندام‌های داخلی اثر نمی‌گذارد. اما در نوع منتشر آن، علاوه بر پوست، عروق خونی، مفاصل، سيستم گوارش (مری و روده)، ریه، قلب، كليه و ماهيچه‌ها نيز درگير می‌شوند. ورم صبحگاهی مفاصل و تورم پوست پنجه‌ها و انگشتان و سفت شدن پوست در دست‌ها و بازوها و صورت از علائم این بیماری‌اند.
– بیماری سلیاک (عدم تحمل گلوتن):
یک اختلال گوارشی است که در آن سیستم ایمنی به گلوتن واکنش می‌دهد؛ پروتئینی که در گندم، جو و چاودار وجود دارد.این واکنش به پوشش رودۀ کوچک آسیب می‌زند و مانع جذب مواد مغذی می‌شود. اسهال یا یبوست، کم‌خونی، کاهش وزن، خستگی، ضعف، درد شکمی، نفخ و استفراغ از علائم این بیماری‌اند.
– بیماری هاشیموتو:
این بیماری خودایمنی باعث اختلال در عملکرد غده تیروئید می‌شود. در بیماری هاشیموتو (تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن)، سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می‌کند و باعث کاهش ترشح هورمون تیروئید می‌شود. گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید)، افزایش وزن، خشکی پوست، ورم یا پف صورت، ضعف عضلانی در پایین‌تنه و درد مفاصل و افزایش مدت و حجم خونریزی قاعدگی از علائم این بیماری‌اند