زمانی که یائسگی زودرس، قبل از 40 سالگی رخ می دهد، می تواند چالش های منحصر به فردی برای سلامت و باروری زنان ایجاد کند.

یائسگی یک دوره طبیعی در زندگی یک زن است که معمولاً در اواخر دهه 40 تا اوایل 50 سالگی رخ می دهد و نشان دهنده پایان توانایی باروری است. با این حال، زمانی که یائسگی زودرس، قبل از 40 سالگی رخ می دهد، می تواند چالش های منحصر به فردی برای سلامت و باروری زنان ایجاد کند. این وضعیت که به عنوان یائسگی زودرس شناخته می شود، نیاز به مراقبت و مداخله فوری پزشکی دارد. یائسگی زودهنگام می تواند توسط عوامل مختلفی از جمله استعداد ژنتیکی، انتخاب شیوه زندگی، و بیماری های زمینه ای مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) آغاز شود.

PCOS یک اختلال هورمونی است که با سیکل های قاعدگی نامنظم، سطح آندروژن اضافی و کیست تخمدان مشخص می شود. مدیریت سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل یک رویکرد چند رشته ای، از جمله اصلاح شیوه زندگی، مانند حفظ وزن و رژیم غذایی سالم، و همچنین داروهایی برای تنظیم سطوح هورمونی و بهبود حساسیت به انسولین است. علاوه بر مدیریت علائم PCOS، درمان‌های باروری مانند داروهای تحریک تخمک‌گذاری یا فناوری‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) ممکن است برای کمک به بارداری زنان مبتلا به PCOS توصیه شود.

تشخیص زودهنگام و درمان به موقع PCOS و شرایط مربوط به آن در حفظ باروری و سلامت کلی باروری بسیار مهم است و بر اهمیت معاینات پزشکی منظم و مدیریت پیشگیرانه سلامت تاکید دارد.

آیا درمان قطعی برای یائسگی زودرس وجود دارد؟

اگرچه هنوز راه حل کامل و موثری برای درمان قطعی یائسگی زودرس ارائه نشده است، اما می توان از روش های نوین پزشکی برای درمان و اصلاح مشکلاتی مانند بی نظمی قاعدگی، اختلال بلوغ فولیکول ها و تخمک گذاری نامنظم استفاده کرد. ناباروری زنان ناشی از یائسگی زودرس را می توان با کمک تکنیک هایی مانند تزریق داروهای تحریک تخمدان یا استفاده از تخمک های اهدایی درمان کرد.

مدیریت یائسگی زودرس و زودرس شامل درک پیامدهای کاهش ذخیره تخمدان و بررسی گزینه هایی مانند درمان جایگزینی هورمونی برای کاهش علائم و محافظت در برابر خطرات مربوط به سلامت است.

همچنین استفاده از هورمون درمانی می تواند با کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان و بیماری های قلبی از یائسگی زودرس جلوگیری کند. به طور کلی، روش های درمان یائسگی زودرس عبارتند از:

• هورمون درمانی؛
• قرص های ضد بارداری؛
• قرص های ضد افسردگی؛
• ژل روان کننده؛
• PRP تخمدان؛
• اهدای تخمک؛
• کلسیم و ویتامین D؛
• لیزر درمانی.

هورمون درمانی

هورمون درمانی روشی موثر برای تسکین علائم یائسگی زودرس و کمک به بازگشت باروری زنان است. مصرف مکمل های استروژن و پروژسترون و گاهی اوقات تستوسترون می تواند با کاهش علائم و عوارض جانبی یائسگی از پوکی استخوان جلوگیری کند. همچنین استفاده از این هورمون ها به عنوان دارو باعث منظم شدن دوره های قاعدگی می شود.

هورمون درمانی به کاهش گرگرفتگی یائسگی کمک می کند، عوارض ناشی از کاهش استروژن در بدن را بهبود می بخشد و همچنین علائم بی اختیاری را کاهش می دهد و به زنانی کمک می کند که سایر روش های درمانی برای آنها موثر نیست. لازم به ذکر است که دوز این هورمون ها که برای درمان یائسگی زودرس تجویز می شود کمی بیشتر از دوز تجویز شده برای زنان یائسه است. بنابراین، خود هورمون درمانی نیز می تواند عوارض جانبی داشته باشد.

قرص های ضد بارداری

مصرف قرص های ضد بارداری تنها به عنوان تسکین علائمی مانند گرگرفتگی توصیه می شود، اما درمان یائسگی زودرس با قرص های LD امکان پذیر نیست. علاوه بر این، به دلیل عوارض جانبی، قرص های ضد بارداری باید زیر نظر پزشک مصرف شوند.

قرص های ضد افسردگی

برخی از مهارکننده های سروتونین که به عنوان داروهای ضد افسردگی استفاده می شوند، در بهبود علائم یائسگی زودرس (مانند کاهش 60 درصدی گرگرفتگی) موثر هستند. البته این داروها نیز باید تحت نظر پزشک و طبق برنامه مصرف شوند.

ژل های روان کننده 

روان کننده ها یا ژل های روان کننده ابزار مناسبی برای رفع مشکل خشکی واژن ناشی از یائسگی هستند. خشکی واژن، علاوه بر ایجاد ناراحتی برای زنان، کیفیت رابطه جنسی بین همسران را کاهش می دهد.

برای این منظور ژل ها و کرم های مرطوب کننده غیر هورمونی توصیه می شود. از سوی دیگر، می توان با تنظیم دفعات و مدت زمان رابطه جنسی، خشکی واژن را بهبود بخشید و به افزایش گردش خون در اندام های تناسلی کمک کرد.

درمان یائسگی زودرس با RF

استفاده از RF برای درمان یائسگی زودرس می تواند علائم بیماری را بهبود بخشد و مشکلات ناشی از آن را درمان کند. لیزر RF بافت واژن را گرم می کند و تولید کلاژن را در واژن تحریک می کند که منجر به تسکین علائم ناخوشایند و عوارض جانبی یائسگی زودرس مانند خشکی واژن، عفونت واژن و بی میلی جنسی برای مدت نسبتاً طولانی می شود.

لازم به ذکر است که درمان RF محدودیت سنی ندارد و در چند جلسه انجام می شود. نتایج را می توان در مدت زمان کوتاهی مشاهده کرد. همچنین این روش نیازی به بیهوشی ندارد. هیچ زخم، خونریزی یا درد انتظار نمی رود.

پی آر پی تخمدان

استفاده از سلول های بنیادی خون، پلاکت های غنی شده یا پی آر پی و تزریق آنها به تخمدان می تواند تخمدان ها و فرآیند تخمک گذاری را تا حدودی بهبود و تقویت کند. با این حال، اگر بیماری پیشرفت کند، این استراتژی باروری زنان را به میزان قابل توجهی افزایش نمی دهد.

اهدای تخمک

در بسیاری از موارد، یائسگی زودرس، باروری زنان را کاهش می دهد، بنابراین دیگر تخمک بالغ و بارور برای بارداری ایجاد نمی شود. در چنین شرایطی می توانید با استفاده از روش های جایگزین مانند اهدای تخمک بار دیگر بارداری را تجربه کنید و فرزندانی سالم داشته باشید.

در خانم ها اگر یکی از بستگان نزدیک او یائسگی زودرس را تجربه کرده باشد، شانس بالایی برای یائسگی زودرس برای یک زن وجود دارد. بنابراین در صورت تمایل به بارداری، فریز تخمک برای آن خانم توصیه می شود.

کلسیم و ویتامین D

مصرف ویتامین D و کلسیم در دوران یائسگی بسیار مهم است زیرا این وضعیت می تواند منجر به پوکی استخوان و درد عضلانی شود. ویتامین D و کلسیم را می توان به صورت مکمل یا هر نوع غذای غنی از این دو ماده تامین کرد.

لیزر واژینال

لیزر درمانی روش دیگری است که برای بهبود علائم یائسگی به ویژه خشکی و آتروفی واژن استفاده می شود. لیزر واژینال با رفع خشکی واژن و کاهش درد جنسی به افزایش کیفیت رابطه جنسی کمک می کند. این یک راه حل جایگزین مناسب برای زنان یائسه ای است که با سرطان دست و پنجه نرم می کنند.

درمان های خانگی برای درمان یائسگی زودرس

در کنار درمان های دارویی و پزشکی، برخی از درمان های سنتی می توانند علائم یائسگی زودرس را بهبود بخشیده و ناباروری ناشی از آن را به تاخیر بیندازند. به عنوان مثال، در برخی موارد، علائمی مانند تعریق شبانه را می توان با پوشیدن لباس های کمتر و نازک و نوشیدن نوشیدنی های خنک کاهش داد. روش های زیر از جمله درمان های خانگی برای درمان یائسگی زودرس هستند:

• ورزش منظم :ورزش یکی از عوامل موثر بر سلامت کلی است و همچنین می تواند در درمان یائسگی زودرس مفید باشد. ورزش های منظم مانند ورزش کگل که باعث افزایش قدرت عضلات کف لگن و کاهش بی اختیاری ادرار می شود، می تواند به بهبود کیفیت رابطه جنسی کمک کند.
• ماساژ و تکنیک های تنفس عمیق نیز به کاهش عوارض جانبی یائسگی زودرس کمک می کند. برای دریافت یک برنامه تمرینی مناسب تای چی و یوگا می توانید با یک متخصص مشورت کنید. همه این ورزش ها ضمن حفظ وزن در محدوده مناسب، استرس و اضطراب را کاهش می دهند، خستگی مداوم در دوران یائسگی را از بین می برند، خطر بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهند و خطر ابتلا به دیابت را کاهش می دهند.
• سیگار و الکل را کنار بگذارید :مصرف دخانیات و هر نوع داروی سنتی یا صنعتی به دلیل اثر مخربی که بر اندام های بدن به ویژه اندام های تناسلی دارد، نه تنها تاثیر مثبتی در یائسگی زودرس ندارد بلکه بر شدت آن می افزاید. ترک سیگار و نوشیدن الکل در کنار پرهیز از استرس و اضطراب نقش موثری در کاهش عوارض یائسگی زودرس و همچنین کاهش خطر بیماری های قلبی و سکته قلبی خواهد داشت.

برای درمان یائسگی زودرس چه بخوریم؟

رژیم غذایی که در دوران یائسگی دنبال می کنید نقش مهمی در تسکین علائم آن دارد. به عنوان مثال، کاهش مصرف نوشیدنی های کافئین دار برای درمان علائم یائسگی زودرس مفید است. همچنین توصیه می شود برای کمک به سلامت استخوان ها و جلوگیری از افزایش وزن، مصرف حبوبات، میوه ها و سبزیجات تازه را افزایش دهید.

اجتناب از برخی غذاها، مانند فست فودها، غذاهای شیرین و شیرین و غذاهای تند، ممکن است به کاهش برخی از علائم مرتبط با یائسگی کمک کند. غذاهای غنی از استروژن مانند دانه کتان، سویا، لوبیا و کنجد در کنترل گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی موثر هستند. همچنین بهتر است نوشیدن آب کافی، خوردن غذاهای غنی از پروتئین و مصرف مکمل های غذایی خاص را در برنامه غذایی روزانه خود در نظر بگیرید.

آیا هورمون درمانی برای یائسگی خطرناک است؟

همانطور که گفته شد یکی از راه های کنترل علائم یائسگی زودرس «هورمون درمانی» است; اما این روش علیرغم رفع عوارض جانبی مانند گرگرفتگی ممکن است خطراتی را به همراه داشته باشد. با توجه به حساسیت بدن به هورمون ها، نوع و مقدار داروهای تزریقی در این روش باید تنها با تجویز پزشک تعیین شود.

در گذشته تصور می‌شد این تکنیک که جایگزین هورمون‌های زنانه در بدن زنان و جبران کمبود این هورمون‌ها پس از یائسگی می‌شود، در پیشگیری از زوال عقل و بیماری‌های قلبی در زنان مفید است. با این حال، تحقیقات جدید نشان می دهد که درمان های هورمونی نه تنها در این زمینه نقشی ندارند، بلکه آسیب های جدی به برخی از زنان یائسه وارد می کنند.

بنابراین امروزه استفاده از هورمون درمانی تنها برای گروه خاصی از زنان تجویز می شود. به عنوان مثال، درمان هورمونی برای زنان مبتلا به سرطان که علائم یائسگی زودرس را پیدا کرده اند، امکان پذیر نیست. با توجه به این موارد باید نکاتی را در طول هورمون درمانی در نظر گرفت. اگر پزشک نیاز به درمان هورمونی را تایید کند، داروهای استروژن به شکل قرص، ژل، شیاف، کرم، حلقه واژینال و غیره موجود است.

اگر مشکل اصلی فرد علائم واژن و تغییرات واژن است، بهتر است به جای قرص های خوراکی از استروژن با دوز کم به صورت قرص واژینال، کرم واژینال یا حلقه واژینال استفاده شود. در هر صورت، درمان باید با دوزهای پایین هورمون شروع شود، مگر در زنان زیر 45 سال که مقادیر کافی هورمون و دوره های درمانی طولانی تری برای مقابله با اثرات طولانی مدت کمبود استروژن توصیه می شود.

علاوه بر این، ویزیت منظم پزشک تضمین می کند که مزایای هورمون درمانی بیشتر از خطرات آن است. در صورت لزوم، پزشک به فرد توصیه می کند که غربالگری هایی مانند ماموگرافی یا معاینه لگن را انجام دهد.

موارد منع مصرف هورمون ها
در موارد زیر معمولاً استفاده از هورمون درمانی برای مقابله با یائسگی زودرس توصیه نمی شود:

• خونریزی غیر طبیعی واژینال؛
• داشتن یا مشکوک به داشتن بیماری های فعال کبدی یا کیسه صفرا؛
• داشتن یا مشکوک بودن به سرطان رحم یا سرطان سینه؛
• ابتلا به بیماری قلبی عروقی یا خطر بالای این بیماری در فرد.

یائسگی زودرس چگونه تشخیص داده می شود؟

توجه به منظم بودن چرخه قاعدگی در تشخیص و درمان سریع یائسگی زودرس مهم است. توقف چرخه قاعدگی همراه با گرگرفتگی شدید در دختران یا زنان جوان نیاز به معاینه فوری پزشک دارد. متخصص علاوه بر این که از فرد در مورد سیکل قاعدگی، سابقه جراحی تخمدان، سابقه شیمی درمانی یا پرتودرمانی، سابقه خانوادگی، عفونت لگن، نارسایی هورمونی و غیره از فرد سوال می‌کند، آزمایش‌های خاصی را نیز تجویز می‌کند.

یکی از این آزمایشات آزمایش هورمون FSH است که دو بار با فاصله یک ماهه انجام می شود. مقدار طبیعی این هورمون در خون بین 10 تا 15 میلی لیتر در واحد است و اگر این مقدار به 40 میلی لیتر برسد نشان دهنده بیماری است.

راه هایی برای کاهش علائم یائسگی زودرس

اقدامات ساده ای وجود دارد که می تواند شدت علائم یائسگی اولیه و همچنین درد و ناراحتی ناشی از آن را کاهش دهد. بهترین کار کاهش استرس و اضطراب روزانه و انجام تکنیک های ماساژ و تنفس عمیق است. با پوشیدن لباس های کمتر و نوشیدن نوشیدنی های سرد می توانید از شدت گرگرفتگی که یکی از علائم رایج یائسگی است، بکاهید.

علاوه بر این، پیروی از رژیم غذایی پرفیبر و پرهیز از الکل و تنباکو از تشدید علائم بیماری جلوگیری می کند. لازم به ذکر است که استفاده از ژل لوبریکانت و مرطوب کننده ها نیز به بهبود خشکی واژن کمک می کند.

یائسگی زودرس و ذخیره تخمدان

یائسگی زودرس می تواند پیامدهای مهمی بر سلامت باروری و رفاه کلی زنان داشته باشد. یکی از جنبه های مهم که تحت تاثیر یائسگی زودرس قرار می گیرد، ذخیره تخمدان است که به تعداد و کیفیت تخمک های باقیمانده زن اشاره دارد. کاهش ذخیره تخمدان می تواند منجر به مشکلاتی در باردار شدن به طور طبیعی شود و ممکن است به فناوری های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) برای کسانی که مایل به بارداری هستند نیاز داشته باشد.

عواملی که در یائسگی زودرس و کاهش ذخیره تخمدان نقش دارند عبارتند از

• استعداد ژنتیکی،
• اختلالات خودایمنی،
• برخی درمان‌های پزشکی مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی،
• و همچنین عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و ورزش شدید.

درک پیچیدگی های یائسگی زودرس و تأثیر آن بر ذخیره تخمدان برای ارائه مداخلات پزشکی و حمایت مناسب از افراد مبتلا حیاتی است.علاوه بر این، یائسگی زودرس و کاهش ذخیره تخمدانی می تواند پیامدهای گسترده تری فراتر از باروری داشته باشد.

• تغییرات هورمونی مرتبط با یائسگی زودرس ممکن است خطر ابتلا به پوکی استخوان، بیماری های قلبی عروقی و زوال شناختی را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد.
• علاوه بر این، تأثیر روانی مواجهه با ناباروری در سنین پایین‌تر می‌تواند عمیق باشد و منجر به احساس از دست دادن، غم و اندوه و تغییر هویت شود.

بنابراین، مراقبت همه جانبه برای زنانی که یائسگی زودرس را تجربه می کنند، نه تنها باید به سلامت باروری بلکه به سلامت جسمی و روحی آنها نیز توجه کند. این ممکن است شامل درمان جایگزینی هورمونی برای مدیریت علائمی مانند گرگرفتگی و نوسانات خلقی، و همچنین مشاوره و گروه‌های حمایتی برای کمک به هدایت چالش‌های احساسی مرتبط با این بیماری باشد. با پرداختن به جنبه های چندوجهی یائسگی زودرس و کاهش ذخیره تخمدان، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی می توانند بهتر از زنان در حفظ سلامت کلی و کیفیت زندگی خود حمایت کنند.